Friday, 30 September 2022

Personal Data Processing in Social Networks

Author: Mariam Jikidze

This essay was originally published in the collection of essays prepared within the scope of the project funded by the Internet Society.

Introduction

The right to inviolability of personal life is discussed by scientists in many disciplines. The desire for comfort and the development of technological achievements have raised an important issue that is an integral part of modern communication, namely, the inclusion of social networks in daily life. Today, there are 4.65 billion social media users worldwide, equating to 58.7 percent of the total global population.[1] In turn, access to them requires a certain fee, which is reflected in the transfer of the individual's personal data. However, data processing by large international companies does not take place only as a result of a one-time act, i.e. transfer by the user. Data processing includes such operations as collection, use, storage, transfer to third parties, deletion, etc. Do you monitor how much time you spend on social networks? Have you read the requested security rules that you agreed to? Each swipe, like, share, post, etc. is stored in the form of servers, which allows the creation of a portrait of a person, which is called digital DNA. This is where the issue of privacy and security comes into play, as there is an unlimited amount of information about an individual, the protection of which is especially questionable when a cyber-attack is launched every 39 seconds,[2] which means a loss of control over the distribution of petabytes of information accumulated by international companies.

Personal data

Personal data is information related to an identified or identifiable natural person[3], More precisely, information about a person whose identity is known or can be determined as a result of the search for additional information. A person is identifiable when it is possible to obtain additional information without significant effort that allows the identification of the data subject. Personal data include name, surname, personal number, fingerprint, bank statement, income, workplace, phone number, health status, personal correspondence, information on debt obligations, marital status, location, conviction, etc.[4] 

In addition to the above-mentioned, the personal data protection legislation allocates a special category of data, the processing of which requires enhanced protection due to its nature. This category includes information related to a person's race or ethnicity, political views, religious or philosophical beliefs, trade union membership, health status, sexual life, criminal record, administrative detention, restraining order, plea bargains, diversion, recognition as a victim of crime, or as a person affected. A special category also includes biometric and genetic data, which allow the identification of a physical person with the above-mentioned signs.[5]

Social networks and privacy

Nowadays, the terms social media and social networking are used interchangeably, although there are clear differences between them. Social media is any platform for the transmission of information, for example, Snapchat, Pinterest, Youtube, Instagram, and social networking is a two-way means of communicating with each other online, namely Facebook, Twitter, Linkedin, etc. Social media is a much broader term as it includes different types of media such as videos, blogs, articles and more. Separating them is important in order to show the relevance of networks, which has led to their establishment as the most simple, free and affordable means of modern communication. It turns out that in some ways social networking is considered a subcategory of social media.[6]

The information requested by social networks covers a wide range of information about a person's personal life. When registering in the network, the applicant needs to indicate the kind of information that allows to identify him, namely, name, surname, date of birth, e-mail address, route of movement and many others.[7] Every network has a developed data policy, which is uploaded on their website and can be viewed by the user, although we find vagueness in certain parts. For example, consider Facebook, which does not provide an exact list of partners and third parties to which the user's personal information is provided or may be provided, which allows for unlimited disclosure of information about a person's personal life.

A very pragmatic answer corresponds to the question of what is the purpose of entering personal information in social networks. In particular, this policy facilitates the collection and analysis of statistical data, and the offer of interesting advertisements, which makes the platform more sophisticated and effective, as it is tailored to the user's interests. However, the positive side is accompanied by the danger of misuse of data, as it is easy to create a psycho type of person. In particular, according to one of the high-profile facts of 2015, an analytical firm (Cambridge Analytica) used data collected from more than 87 million Facebook users to predict their votes in the upcoming elections, and then spread political propaganda by advertising before the elections, which led to the formation of people's will.[8] In addition, e-commerce is also taking place. For example, according to BBC News, in 2018 Facebook was found to be selling data to giant companies such as Spotify, Netflix and Amazon, [9] which violates the privacy policy, since this fact was not agreed with the users. Therefore, for a profit-oriented company, every piece of data about a person is valuable. In addition to the information stored during registration, using networks by mobile phone requires access to applications such as the camera, phone contacts, location, microphone and phone memory, which includes all other applications. In addition, the social networking applications process and store all kinds of information about who the user has contact with, which products or websites the subject visits most often, and all transactions made with the card linked to the applications on the mobile phone. In short, all the steps of the user can be easily studied, as a result of which a common base of personal data is created, the so-called "Big data".

A shared database is easily created on phones, tablets and computers with Internet access via WIFI, 3G and 4G networks. In general, "big data" is collected and stored for many purposes, including medical innovation,[10] but there is another side to the coin. The collection of big data easily forms an individual's digital DNA, revealing who you are, what your habits are, what you like to buy or do online, and more. However, the danger lies in its volume. Metadata (data that describes other data), such as the time, date, and geolocation of a photo uploaded, or observational data about a person's preferences or behavior, are particularly dangerous,[11] since, for example, when using location-based services, networks receive information about the real-time location of users, in the event of a hacking attack, all the movements of the relevant person can be hacked, which can lead to threats, blackmail and raids on network users by criminals.[12] 

This mass volume of data doubles every other year.[13] Austrian student Max Schrems and his group, “Europe Against Facebook”, wanted to know more about the data Facebook stores about them, so they requested data from Facebook and received a 2,000-page CD database dump. One interesting fact that Max Schrems discovered is that Facebook does not always delete data when a user clicks the delete button on the Facebook platform. For example, when a Facebook user deletes an incoming message, the message is moved to the "Deleted Messages" folder. When a user deletes a message from the "deleted" folder, the message disappears from the user interface, and it can be assumed that the message has been deleted from Facebook's servers, but as it turns out, this is not always the case.[14] Accordingly, there are additional questions about how and for how long user data is stored.

For "big data" storage data processors of social networks use a distributed file system (Hadoop), which involves storing a mass amount of data in different techniques[15], so that data is not completely lost as a result of damage to one. Therefore, Hadoop allows the clustering of multiple computers to analyze massive data faster. Twitter operates several large Hadoop clusters that are among the largest in the world.[16] As for Facebook, since the number of monthly active users of the platform is about 2.936 billion, [17] it uses a tectonic distributed file system[18] capable of storing exabytes of data. To represent the volume, it should be noted that one exabyte is equivalent to one billion gigabytes. Therefore, the storage of large amounts of personal data by modern social networks is not really a problem.

Regarding the data storage period, the data is stored as long as the user uses a particular social network. As for deactivation and complete deletion, during the deactivation period, the data is stored in the archive for 30 days, and as a result of deleting the profile, it must be deleted within a maximum of 90 days. [19] However, the information spread in society gives rise to assume the opposite, which arouses distrust towards social networks.

Since it has become clear how much personal data is collected by social networks, it is also necessary to underline the risk arising from data processors losing control over them, which is caused by cyber-attacks. The latter has more than once had a place on Twitter and Facebook platforms. In particular, one of the large-scale cases took place in 2021, which led to the disclosure of personal data of more than 533 million users.[20]

Due to technological challenges, in order to better protect the rights of users of social networks, the General Data Protection Regulation (GDPR) of the European Union was created, which takes the protection of personal data to a completely new level.[21] According to the regulation, the collector is given this right only if there is the consent of the data subject or a right clearly existing by law. The rules for obtaining consent are quite strictly defined: the subject must give it freely and explicitly. However, there is also a flaw here, since there are cases when the user is required, without explanations or alternative possibilities, to agree to the processing of various types of data in order to be able to register on a social network[22], which, I think, does not constitute a manifestation of will. According to the regulation, it is important for each user to be informed about what kind of information social networks are allowed to process and what measures can be taken if the scope is exceeded. This regulation applies to any organization registered in the European Union, which processes personal data within the scope of its activities, as well as to those organizations that are not registered in the European Union, but process the data of persons in the European Union. In addition, when processing, it is important to take into account the basic principles that ensure the inviolability of personal life. This includes lawful and fair processing of data, easy access to information about processing for a person, collection only for specific, clearly defined, lawful purposes, processing only to the extent necessary to achieve a specific lawful purpose, security and protection of data from unauthorized or unlawful processing, accidental loss, from destruction and damage.[23] However, according to the above-mentioned discussion, the practice of processing personal data in social networks establishes a lower standard, which increases the risks of unjustified interference in the private life of users.

 Conclusion

The number of people wishing to register on social networks is increasing day by day, and it is expected to increase to 6 billion by 2027,[24] therefore, it is important for each applicant and user to know what internal processes are going on when creating a profile, connecting with friends, commenting or with regard to data collected by other possible interactions. From now on, read more carefully the terms and conditions offered by social networks and monitor the permissions you give to protect your privacy. If you notice the incompatibility of the processing of personal data with the principles outlined by the GDPR or you are interested in what kind of information is stored about you, you can even contact social networks directly, as Max Schrems did.



[1] DATA REPORTAL, GLOBAL SOCIAL MEDIA STATISTICS, 2022, იხ.  https://bit.ly/3MyxMIJ   [09.07.2022]

[2] University of North Georgia, Cybersecurity: A Global Priority and Career Opportunity, see:

 https://bit.ly/3MuFeVl

[3] Article 2 of the Law of Georgia "On Personal Data Protection", subsection "a", N-5669, 2011, see:  https://bit.ly/3uCFQRI

[4] Silagadze S., Personal data and the legal bases of its processing, Tbilisi, 2020, see: https://bit.ly/3z2dZgJ [09.07.2022]

[5] Article 2 of the Law of Georgia "On Personal Data Protection", subsection "b", N-5669, 2011, see:  https://bit.ly/3yTI69S

[6] Haley, Social Networking vs Social Media: What are The Differences & Similarities, see:

 https://bit.ly/3RoFKXG [09.07.2022]

[7] Nadiradze A., Protection of personal data in the age of Internet and technology, Gori, 2019, 13, see: https://bit.ly/3wrH2Ja

[8]  BBC News, Facebook data: How it was used by Cambridge Analytica, 2018, see: https://bbc.in/3IoylUp  [09.07.2022]

[9]  Manfredsson A., We Traded Our Privacy for Comfortability, Sweden, 2020, 11, see: https://bit.ly/3yTIMfq

[10] Manfredsson A., We Traded Our Privacy for Comfortability, Sweden, 2020, 13, see: https://bit.ly/3yTIMfq

[11] Petriashvili L., Surguladze G., Modern technologies of data management, Tbilisi, 2017, 90, see: https://bit.ly/3nRoyN4

[12] Varma N., Bubere Z., Personal Privacy on Social Media, International Journal, 2021, 10, see: https://bit.ly/3uBtLMK

[13] Manfredsson A., We Traded Our Privacy for Comfortability, Sweden, 2020, 18, see: https://bit.ly/3yTIMfq

[14] Andreas Kirchner A., Reflections on Privacy in the Age of Global Electronic Data Processing with a Focus on Data Processing Practices of Facebook, Masaryk University, 2012, 8, see: https://bit.ly/3yrxqOq

[15] Petriashvili L., Surguladze G., Modern technologies of data management, Tbilisi, 2017, 70, see: https://bit.ly/3nRoyN4

[16] Shegalov G., Hadoop filesystem at Twitter, 2015, see: https://bit.ly/3ySo4MN [09.07.2022]

[17] FACEBOOK STATISTICS AND TRENDS, 2022, see: https://bit.ly/3c4T4jG [09.07.2022]

[18] Pan S., Facebook’s Tectonic Filesystem: Efficiency from Exascale, Columbia, 2021, 2, see: https://bit.ly/3nRCZ3K

[19] Andreas Kirchner A., Reflections on Privacy in the Age of Global Electronic Data Processing with a Focus on Data Processing Practices of Facebook, Masaryk University, 2012, 9, see: https://bit.ly/3yrxqOq

[20] Dellinger AJ., Personal Data Of 533 Million Facebook Users Leaks Online, 2021, FORBES, see: https://bit.ly/38BXT2M  [09.07.2022]

[21] Office of the Personal Data Ombudsman, What we need to know about the EU Data Protection Regulation, 2018, 3, see: https://bit.ly/3c1OP8S

[22] European Union Agency for Fundamental Rights and Council of Europe, Guide to European Data Protection Law, Luxembourg, 2018, 418, see: https://bit.ly/3G1G8Go

[23] The Office of the Personal Data Protection Inspector, What we need to know about the EU Data Protection Regulation, 2018, 7, see: https://bit.ly/3c1OP8S

[24] Statista, Number of global social network users 2018-2027, 2022, see: https://bit.ly/3Pjgxfl [09.07.2022]


პერსონალურ მონაცემთა დამუშავება სოციალურ ქსელებში

ავტორი: მარიამ ჯიქიძე

მასალა თავდაპირველად გამოქვეყნდა ინტერნეტ საზოგადოების მიერ დაფინანსებული პროექტის ფარგლებში მომზადებულ ესეების კრებულში.

შესავალი

მეცნიერთა მიერ პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლება მრავალ დისციპლინაში განიხილება. კომფორტის სურვილმა და ტექნოლოგიური მიღწევების განვითარებამ წამოჭრა ერთ-ერთი ისეთი მნიშვნელოვანი საკითხი, რომელიც თანამედროვე კომუნიკაციის განუყრელი ნაწილია, კერძოდ, სოციალური ქსელების ყოველდღიური ცხოვრების რუტინაში ჩართვა. დღევანდელი მონაცემებით, მსოფლიოში სოციალური მედიის 4,65 მილიარდი მომხმარებელია, რაც უდრის მთლიანი გლობალური მოსახლეობის 58,7 პროცენტს.[1]  თავის მხრივ, მათზე წვდომა გარკვეულ საფასურს მოითხოვს, რომელიც ინდივიდის პერსონალური მონაცემების გადაცემაში გამოიხატება. თუმცა, მონაცემთა დამუშავება მსხვილი საერთაშორისო კომპანიების მხოლოდ ერთჯერადი აქტის, ანუ მომხმარებლის მიერ გადაცემის შედეგად, არ ხდება. მონაცემთა დამუშავება მოიცავს ისეთ ოპერაციებს, როგორებიცაა შეგროვება, გამოყენება, შენახვა, მესამე პირებისთვის გადაცემა, წაშლა და სხვა. დაკვირვებიხართ რა პერიოდს ატარებთ სოციალურ ქსელებში? წაგიკითხავთ მოთხოვნილი უსაფრთხოების წესები, რაზეც დათანხმდით? თითოეული ეკრანზე გადასმული თითი, მოწონება, გაზიარება, დაპოსტვა და ა.შ. აქტივობა ინახება სერვერების სახით, რომელიც იძლევა პიროვნების პორტრეტის შექმნის საშუალებას, რასაც ე.წ. ციფრულ დნმ-ად მოიხსენიებენ. სწორედ აქ იჩენს თავს პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობისა და უსაფრთხოების საკითხი, ვინაიდან ინდივიდის შესახებ მოიპოვება განუსაზღვრელი რაოდენობის ინფორმაცია, რომლის დაცვაც განსაკუთრებით ეჭვქვეშ დგება მაშინ, როდესაც ყოველ 39 წამში ერთხელ ხორციელდება თითო კიბერთავდასხმა[2], რომელიც საერთაშორისო კომპანიების მიერ პეტაბაიტობით დაგროვილ ინფორმაციის გავრცელებაზე კონტროლის დაკარგვას ნიშნავს.

პერსონალური მონაცემები

პერსონალური მონაცემები წარმოადგენს ინფორმაციას, რომელიც უკავშირდება იდენტიფიცირებულ ან იდენტიფიცირებად ფიზიკურ პირს[3], უფრო ზუსტად, ინფორმაცია პირის შესახებ, რომლის ვინაობა ცნობილია ან შეიძლება დადგინდეს დამატებითი ინფორმაციის მოძიების შედეგად. პირი იდენტიფიცირებადია, როდესაც შესაძლებელია დამატებითი ინფორმაციის მოპოვება მნიშვნელოვანი ძალისხმევის გარეშე, რომელიც იძლევა მონაცემთა სუბიექტის იდენტიფიცირების საშუალებას. პერსონალურ მონაცემებს წარმოადგენს: სახელი, გვარი, პირადი ნომერი, ანაბეჭდი, ბანკიდან ამონაწერი, შემოსავლები, სამუშაო ადგილი, ტელეფონის ნომერი, ჯანმრთელობის მდგომარეობა, პირადი მიმოწერა, ინფორმაცია სასესხო ვალდებულებების შესახებ, ოჯახური მდგომარეობა, ადგილსამყოფელი, ნასამართლობა და სხვ.[4] 

გარდა ზემოხსენებულისა, პერსონალურ მონაცემთა დაცვის კანონმდებლობა გამოყოფს განსაკუთრებული კატეგორიის მონაცემებს, რომელთა დამუშავებაც საჭიროებს გაძლიერებულ დაცვას თავისი ბუნებიდან გამომდინარე. ამ კატეგორიას მიეკუთვნება ინფორმაცია, რომელიც დაკავშირებულია პირის რასობრივ ან ეთნიკურ კუთვნილებასთან, პოლიტიკურ შეხედულებებთან, რელიგიურ ან ფილოსოფიურ მრწამსთან, პროფესიული კავშირის წევრობასთან, ჯანმრთელობის მდგომარეობასთან, სქესობრივ ცხოვრებასთან, ნასამართლობასთან, ადმინისტრაციულ პატიმრობასთან, აღკვეთის ღონისძიების შეფარდებასთან, საპროცესო შეთანხმების დადებასთან, განრიდებასთან, დანაშაულის მსხვერპლად აღიარებასთან ან დაზარალებულად ცნობასთან. განსაკუთრებულ კატეგორიაში შედის, ასევე, ბიომეტრიული და გენეტიკური მონაცემები, რომლებიც ზემოაღნიშნული ნიშნებით ფიზიკური პირის იდენტიფიცირების საშუალებას იძლევა.[5]

სოციალური ქსელები და პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობა

დღესდღეობით ტერმინები სოციალური მედია და სოციალური ქსელი ურთიერთშემცვლელია, თუმცა მათ შორის არსებობს მკაფიო განსხვავებები. სოციალური მედია არის ინფორმაციის გადაცემის ნებისმიერი პლატფორმა, მაგალითისთვის: Snapchat, Pinterest, Youtube, Instagram, ხოლო სოციალური ქსელი ერთმანეთთან ონლაინ კომუნიკაციის ორმხრივი საშუალებაა, კერძოდ, Facebook, Twitter, Linkedin და ა.შ. სოციალური მედია ბევრად ფართო ტერმინია, ვინაიდან მოიცავს სხვადასხვა ტიპის მედიას, როგორებიცაა ვიდეოები, ბლოგები, სტატიები და სხვა. მათი გამიჯვნა მნიშვნელოვანია, რათა გამოჩნდეს აქტუალურობა ქსელებისა, რაც გამოიწვია მის ყველაზე მარტივ, უფასო და ხელმისაწვდომ საშუალებად დამკვიდრებამ თანამედროვე კომუნიკაციისთვის. გამოდის, რომ გარკვეულწილად სოციალური ქსელი განიხილება სოციალური მედიის ქვეკატეგორიად.[6]

ინფორმაცია, რომელსაც ითხოვენ სოციალური ქსელები, მეტად ფართო წრეს მოიცავს პირის პირადი ცხოვრების შესახებ. ქსელში რეგისტრაციისას საჭიროა მსურველმა მიუთითოს ისეთი სახის ინფორმაცია, რომელიც მისი იდენტიფიცირების საშუალებას იძლევა, კერძოდ, სახელი, გვარი, დაბადების თარიღი, ელექტრონული ფოსტის მისამართი, გადაადგილების მარშრუტი[7] და სხვა მრავალი. ნებისმიერ ქსელს აქვს შემუშავებული მონაცემთა პოლიტიკა (Data Policy), რომელიც ატვირთულია მათ ვებგვერდზე და მომხმარებელს შეუძლია იხილოს, თუმცა გარკვეულ ნაწილებში ვხვდებით ბუნდოვანებას. მაგალითისთვის, განვიხილოთ Facebook, რომელშიც არ არის მოცემული ზუსტი ჩამონათვალი იმ პარტნიორებისა და მესამე პირებისა, რომლებსაც მიეწოდებათ ან შეიძლება მიეწოდოთ მომხმარებლის პერსონალური ინფორმაცია[8], რაც პირის პირადი ცხოვრების შესახებ ინფორმაციის განუსაზღვრელ ფარგლებში გაცემის შესაძლებლობას იძლევა.

კითხვას, თუ რას ემსახურება პერსონალური ინფორმაციის შეყვანა სოციალურ ქსელებში, მეტად პრაგმატული პასუხი მიესადაგება. კერძოდ, აღნიშნული პოლიტიკა ხელს უწყობს სტატისტიკური მონაცემების შეგროვებასა და ანალიზს, საინტერესო რეკლამების შეთავაზებას, რაც პლატფორმას მეტად დახვეწილსა და ეფექტურს ხდის, ვინაიდან მორგებულია მომხმარებლის ინტერესებზე. თუმცა, დადებით მხარეს თან ახლავს მონაცემების ბოროტად გამოყენების საშიშროებაც, ვინაიდან, მარტივად არის შესაძლებელი ადამიანის ფსიქოტიპის შექმნა. კერძოდ, 2015 წლის ერთ-ერთი გახმაურებული ფაქტის მიხედვით, ანალიტიკური ფირმის (Cambridge Analytica) მიერ Facebook-ის 87 მილიონზე მეტი მომხმარებლისგან შეგროვილი მონაცემების საფუძველზე მოხდა მოახლოებულ არჩევნებში მათი ხმის პროგნოზირება, შემდგომ კი არჩევნების წინ რეკლამირებით პოლიტიკური პროპაგანდის გავრცელება, რამაც განაპირობა ხალხის ნების ფორმირება.[9]  გარდა ამისა, მიმდინარეობს ელექტრონული ვაჭრობა, მაგალითად, BBC News-ის განცხადებით, 2018 წელს Facebook იქნა გამოვლენილი მონაცემების გაყიდვაში ისეთი გიგანტ კომპანიებთან, როგორებიცაა Spotify, Netflix და Amazon, [10] რაც არღვევს კონფიდენციალურობის პოლიტიკას, ვინაიდან აღნიშნული ფაქტი არ იყო შეთანხმებული მომხმარებლებთან. შესაბამისად, მოგებაზე ორიენტირებული კომპანიისთვის პირის შესახებ თითოეული მონაცემი ღირებულია. გარდა რეგისტრაციისას შენახული ინფორმაციისა, მობილური ტელეფონით ქსელებით სარგებლობისას საჭიროა ისეთ აპლიკაციებზე წვდომის მიცემაც, როგორებიცაა კამერა, სატელეფონო კონტაქტები, ადგილმდებარეობა, მიკროფონი და ტელეფონის მეხსიერება, რაც მოიცავს ყველა სხვა აპლიკაციასაც. ამასთან, სოციალური ქსელების აპლიკაციები ამუშავებენ და ინახავენ ყველა სახის ინფორმაციას, თუ ვისთან აქვს მომხმარებელს კონტაქტი, ასევე, რომელ პროდუქტებსა თუ ვებ-გვერდებს სტუმრობს ყველაზე ხშირად სუბიექტი, ყველა ტრანზაქცია, რომელიც განხორციელდა იმ ბარათით, რომელიც მიბმულია მობილურ ტელეფონზე არსებულ აპლიკაციებზე. მოკლედ, მომხმარებლის ყველა ნაბიჯი მარტივად შესასწავლია, რის შედეგადაც იქმნება პერსონალური მონაცემების საერთო ბაზა, ე.წ. „დიდი მონაცემები“ (Big Data).

მონაცემთა საერთო ბაზა მარტივად იქმნება ტელეფონებზე, პლანშეტებსა და კომპიუტერებზე WIFI, 3G და 4G ქსელების მიერ ინტერნეტზე წვდომის შედეგად. ზოგადად „დიდი მონაცემები“ გროვდება და ინახება მრავალი მიზნისთვის, მათ შორის სამედიცინო ინოვაციებისთვისაც[11], მაგრამ მონეტას აქვს მეორე მხარეც. დიდი მონაცემების შეგროვება მარტივად აყალიბებს ინდივიდის ციფრულ დნმ-ს, შედეგად ირკვევა თუ ვინ ხარ, რა ჩვევები გაქვს და რისი ყიდვა ან კეთება მოგწონს ონლაინ და სხვ. თუმცა, საშიშროება მდგომარეობს მის მოცულობაში.  განსაკუთრებით სახიფათოა მეტამონაცემები (მონაცემები, რომლებიც აღწერს სხვა მონაცემებს), როგორებიცაა ატვირთული ფოტოს დრო, თარიღი და გეოლოკაცია, ან დაკვირვების შედეგად მოპოვებული მონაცემები პიროვნების პრეფერენციების ან ქცევის შესახებ[12], ვინაიდან, მაგალითისთვის, მდებარეობაზე დაფუძნებული სერვისების გამოყენების დროს ქსელები იღებენ ინფორმაციას მომხმარებლების რეალურ დროში მდებარეობის შესახებ, ჰაკერული თავდასხმის შემთხვევაში კი შესაბამისი პირის ყველა მოძრაობა შეიძლება გატეხილი იყოს, რასაც შეიძლება მოჰყვეს დამნაშავეების მხრიდან ქსელების მომხმარებლებზე მუქარა, შანტაჟი და დარბევა.[13] 

მონაცემთა ეს მასობრივი მოცულობა ყოველ მეორე წელს ორმაგდება[14]. ავსტრიელ სტუდენტს, მაქს შრემსსა და მის ჯგუფს, „ევროპა ფეისბუქის წინააღმდეგ“, სურდათ, მეტი სცოდნოდათ იმ მონაცემების შესახებ, რომლებსაც Facebook ინახავს მათ შესახებ, რის გამოც, მათ მოითხოვეს მონაცემები Facebook-დან და მიიღეს 2000 გვერდიანი CD მონაცემთა ბაზის ნაგავსაყრელი. ერთ-ერთი საინტერესო ფაქტი, რომელიც მაქს შრემსმა აღმოაჩინა, არის ის, რომ Facebook ყოველთვის არ შლის მონაცემებს, როდესაც მომხმარებელი აჭერს წაშლის ღილაკს Facebook პლატფორმაზე. მაგალითად, როდესაც ფეისბუქის მომხმარებელი წაშლის შემოსულ შეტყობინებას, შეტყობინება გადადის საქაღალდეში - „წაშლილი შეტყობინებები“. როდესაც მომხმარებელი წაშლის შეტყობინებას „წაშლილი" საქაღალდიდან, შეტყობინება ქრება მომხმარებლის ინტერფეისიდან და შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ შეტყობინება წაშლილია Facebook სერვერებიდან, თუმცა, როგორც აღმოჩნდა, ყოველთვის ასე არ ხდება[15]. შესაბამისად, ისმის კიდევ დამატებითი კითხვები, თუ როგორ და რა დროის განმავლობაში ინახება მომხმარებლის მონაცემები.

სოციალური ქსელების მონაცემთა დამმუშავებლების მიერ „დიდი მონაცემების“ შენახვისთვის გამოიყენება ე.წ. განაწილებული ფაილური სისტემა (Hadoop), რომელიც გულისხმობს მონაცემთა მასობრივი რაოდენობის სხვადასხვა ტექნიკაში შენახვას[16], რათა ერთის დაზიანების შედეგად მონაცემები სრულად არ დაიკარგოს. შესაბამისად, Hadoop საშუალებას იძლევა რამდენიმე კომპიუტერის კლასტერირებისა, რათა უფრო სწრაფად მოხდეს მასობრივი მონაცემების გაანალიზება. Twitter მართავს რამდენიმე დიდ Hadoop კლასტერს, რომლებიც ერთ-ერთი ყველაზე დიდია მსოფლიოში[17]. რაც შეეხება Facebook-ს, ვინაიდან აღნიშნულ პლატფორმის აქტიურ მომხმარებელთა რაოდენობა ყოველთვიურად დაახლოებით 2,936 მილიარდია,[18] იგი იყენებს ტექტონიკურ განაწილებულ ფაილურ[19] სისტემას, რომელიც ეგზაბაიტების მოცულობის მონაცემების შენახვის უნარების მქონეა. მოცულობის წარმოსადგენად კი უნდა აღინიშნოს, რომ ერთი ეგზაბაიტი ერთი მილიარდი გიგაბაიტის ექვივალენტია. შესაბამისად, თანამედროვე სოციალური ქსელების მიერ პერსონალურ მონაცემთა დიდი რაოდენობით შენახვა ნამდვილად არ წარმოადგენს სირთულეს.

რაც შეეხება მონაცემთა შენახვის პერიოდს, მონაცემები ინახება მანამ, სანამ მომხმარებელი სარგებლობს კონკრეტული სოციალური ქსელით. რაც შეეხება დეაქტივაციასა და სრულიად წაშლას, ჩვენთვის ცნობილი ინფორმაციით, დეაქტივაციის პერიოდში 30 დღის განმავლობაში ინახება მონაცემები არქივში, ხოლო პროფილის წაშლის შედეგად მაქსიმუმ 90 დღის განმავლობაში[20] უნდა იქნას წაშლილი. თუმცა, საწინააღმდეგოს ვარაუდის დაშვების საფუძველს იძლევა საზოგადოებაში გაჟონილი ინფორმაცია, რაც სოციალური ქსელების მიმართ უნდობლობას აღვივებს.

ვინაიდან ნათელი მოეფინა იმას, თუ რა რაოდენობის პერსონალური მონაცემები გროვდება სოციალური ქსელების მიერ, აქვე, კიდევ უნდა გაესვას ხაზი იმ რისკს, რომელიც გამომდინარეობს მონაცემების დამმუშავებლების მიერ მათზე კონტროლის დაკარგვით, რაც გამოწვეულია კიბერთავდასხმების შედეგად. ამ უკანასკნელს კი არა ერთხელ ჰქონია ადგილი Twitter-სა და Facebook-ის პლატფორმებზე. კერძოდ, ერთ-ერთი მასშტაბური შემთხვევა 2021 წელს განხორციელდა, რამაც 533 მილიონზე მეტი მომხმარებლის პერსონალური მონაცემის გასაჯაროება[21]  გამოიწვია.

ტექნოლოგიური გამოწვევების გამო, იმისათვის, რომ მეტად დაცული იქნას სოციალურ ქსელთა მომხმარებლის უფლებები, შეიქმნა ევროკავშირის მონაცემთა დაცვის ზოგადი რეგულაცია (GDPR), რომელსაც პერსონალურ მონაცემთა დაცვა სრულიად ახალ საფეხურზე გადაჰყავს.[22] რეგულაციის მიხედვით, შემგროვებელს მხოლოდ იმ შემთხვევაში ეძლევა აღნიშნული უფლება, თუ არსებობს მონაცემთა სუბიექტის თანხმობა ან კანონით აშკარად არსებული უფლება. საკმაოდ მკაცრადაა განსაზღვრული თანხმობის მიღების წესები: სუბიექტმა ის თავისუფლად, ინფორმირებულად და ერთაზროვნად უნდა განაცხადოს. თუმცა, აქაც იჩენს თავს ხარვეზი, ვინაიდან არის შემთხვევები, როდესაც მომხმარებელი საჭიროა, განმარტებებისა და ალტერნატიული შესაძლებლობის გარეშე, დასთანხმდეს სხვადასხვა სახის მონაცემის დამუშავებას, რათა შეძლოს სოციალურ ქსელში რეგისტრაცია[23], რაც, ვფიქრობ, ნამდვილად არ წარმოადგენს სასურველი ნების გამოვლენას. რეგულაციის მიხედვით, მნიშვნელოვანია თითოეულ მომხმარებელს ეცნობოს, თუ რა სახის ინფორმაციის დამუშავების უფლება აქვთ სოციალურ ქსელებს და ფარგლების გაცდენის შემთხვევაში რა ზომების მიღება არის შესაძლებელი. აღნიშნული რეგულაცია ვრცელდება ევროკავშირში რეგისტრირებულ ნებისმიერ ორგანიზაციაზე, რომელიც თავისი საქმიანობის ფარგლებში ამუშავებს პერსონალურ მონაცემებს, ასევე იმ ორგანიზაციებზეც, რომლებიც არ არიან რეგისტრირებული ევროკავშირში, თუმცა ამუშავებენ ევროკავშირში მყოფი პირების მონაცემებს. გარდა ამისა, დამუშავებისას მნიშვნელოვანია, გათვალისწინებულ იქნას ის ძირითადი პრინციპები, რომლებიც უზრუნველყოფს პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობას. მათ კატეგორიას განეკუთვნება მონაცემთა კანონიერად და სამართლიანად დამუშავება, დამუშავების შესახებ ინფორმაციის მარტივად ხელმისაწვდომობა პირისთვის, შეგროვება მხოლოდ კონკრეტული, მკაფიოდ განსაზღვრული, კანონიერი მიზნებისათვის, დამუშავება მხოლოდ იმ მოცულობით, რომელიც აუცილებელია კონკრეტული კანონიერი მიზნის მისაღწევად, მონაცემების უსაფრთხოება და დაცვა უნებართვო ან უკანონო დამუშავებისგან, შემთხვევითი დაკარგვის, განადგურებისა და დაზიანებისგან.[24] თუმცა, ზემოხსენებული მსჯელობის მიხედვით, პირადი მონაცემების დამუშავების სოციალურ ქსელებში დამკვიდრებული პრაქტიკა უფრო დაბალ სტანდარტს ადგენს, რაც ზრდის მომხმარებელთა პირად ცხოვრებაში არამართლზომიერად ჩარევის რისკებს.

დასკვნა

დღითიდღე იმატებს სოციალურ ქსელებში რეგისტრაციის მსურველთა რიცხვი და 2027 წლისთვის 6 მილიარდამდე ზრდაა მოსალოდნელი[25], შესაბამისად, საგულისხმოა თითოეულმა მსურველმა და მომხმარებელმა იცოდეს, თუ რა შიდა პროცესები მიმდინარეობს პროფილის შექმნით, მეგობრებთან დაკავშირებით, კომენტარის გაკეთებით თუ სხვა შესაძლო ინტერაქციის შედეგად დაგროვილ მონაცემებთან მიმართებით. ამიერიდან, უფრო მეტი ყურადღებით გაეცანით სოციალური ქსელების მიერ შემოთავაზებულ პირობებს და დააკვირდით ნებართვებს, რომლებსაც გასცემთ, რათა მეტად დაცული იყოს თქვენი პირადი ცხოვრება. თუ შეამჩნევთ პერსონალური მონაცემების დამუშავების GDPR-ის მიერ გაწერილ პრინციპებთან შეუთავსებლობას ან გაინტერესებთ, თუ რა სახის ინფორმაცია არის შენახული თქვენ შესახებ, თქვენ შეგიძლიათ მიმართოთ უშუალოდ სოციალურ ქსელებსაც კი, რაც მოიმოქმედა მაქს შრემსმა.


 



[1] DATA REPORTAL, GLOBAL SOCIAL MEDIA STATISTICS, 2022, იხ.  https://bit.ly/3MyxMIJ   [09.07.2022]

[2]   University of North Georgia, Cybersecurity: A Global Priority and Career Opportunity, იხ.

 https://bit.ly/3MuFeVl

[3] „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტი, N-5669, 2011, იხ.  https://bit.ly/3uCFQRI

[4] სილაგაძე ს., პერსონალური მონაცემები და მისი დამუშავების სამართლებრივი საფუძვლები, თბილისი, 2020, იხ. https://bit.ly/3z2dZgJ [09.07.2022]

[5] „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ბ“ ქვეპუნქტი, N-5669, 2011, იხ.  https://bit.ly/3yTI69S

[6] Haley, Social Networking vs Social Media: What are The Differences & Similarities, იხ.

 https://bit.ly/3RoFKXG [09.07.2022]

[7] ნადირაძე ა., პერსონალური მონაცემების დაცვა ინტერნეტისა და ტექნოლოგიების ეპოქაში, გორი, 2019, 13, იხ. https://bit.ly/3wrH2Ja

[8] Facebook Privacy Policy, იხ. https://bit.ly/3uxoOV1 [09.07.2022]

[9] BBC News, Facebook data: How it was used by Cambridge Analytica, 2018. იხ. https://bbc.in/3IoylUp  [09.07.2022]

[10]  Manfredsson A., We Traded Our Privacy for Comfortability, Sweden, 2020, 11, იხ. https://bit.ly/3yTIMfq

[11] Manfredsson A., We Traded Our Privacy for Comfortability, Sweden, 2020, 13, იხ. https://bit.ly/3yTIMfq

[12] პეტრიაშვილი ლ., სურგულაძე გ., მონაცემთა მენეჯმენტის თანამედროვე ტექნოლოგიები,  თბილისი, 2017, 90. იხ. https://bit.ly/3nRoyN4

[13] Varma N., Bubere Z., Personal Privacy on Social Media, International Journal, 2021, 10, https://bit.ly/3uBtLMK

[14] Manfredsson A., We Traded Our Privacy for Comfortability, Sweden, 2020, 18, იხ. https://bit.ly/3yTIMfq

[15] Andreas Kirchner A., Reflections on Privacy in the Age of Global Electronic Data Processing with a Focus on Data Processing Practices of Facebook, Masaryk University, 2012, 8 იხ. https://bit.ly/3yrxqOq

[16] პეტრიაშვილი ლ., სურგულაძე გ., მონაცემთა მენეჯმენტის თანამედროვე ტექნოლოგიები,  თბილისი, 2017, 70. იხ. https://bit.ly/3nRoyN4

[17] Shegalov G., Hadoop filesystem at Twitter, 2015, იხ. <https://bit.ly/3ySo4MN > [09.07.2022]

[18] FACEBOOK STATISTICS AND TRENDS, 2022, იხ. https://bit.ly/3c4T4jG [09.07.2022]

[19] Pan S., Facebook’s Tectonic Filesystem: Efficiency from Exascale, Columbia, 2021, 2 იხ. https://bit.ly/3nRCZ3K

[20] Andreas Kirchner A., Reflections on Privacy in the Age of Global Electronic Data Processing with a Focus on Data Processing Practices of Facebook, Masaryk University, 2012, 9 იხ. https://bit.ly/3yrxqOq

[21] Dellinger AJ., Personal Data Of 533 Million Facebook Users Leaks Online, 2021, FORBES. იხ. https://bit.ly/38BXT2M  [09.07.2022]

[22] პერსონალურ მონაცემთა დავის ინსპექტორის აპარატი, რა უნდა ვიცოდეთ ევროკავშირის მონაცემთა დაცვის რეგულაციის შესახებ, 2018, 3, იხ. https://bit.ly/3c1OP8S

[23] ევროკავშირის ფუნდამენტურ უფლებათა სააგენტო და ევროპის საბჭო, მონაცემთა დაცვის ევროპული სამართლის სახელმძღვანელო, ლუქსემბურგი, 2018, 418 იხ. https://bit.ly/3G1G8Go

[24] პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის აპარატი, რა უნდა ვიცოდეთ ევროკავშირის მონაცემთა დაცვის რეგულაციის შესახებ, 2018, 7, იხ. https://bit.ly/3c1OP8S

[25] Statista, Number of global social network users 2018-2027, 2022, https://bit.ly/3Pjgxfl [09.07.2022] 

Project "Assessment of the Transparency and Accountability of the Security Sector"

Donor Organization: Innovations and Reforms Center, European Union Budget: 14,000 EUR Duration: 3 June 2024 - 3 February 2025 Project aim:...